“สแตนเลส” คุณสมบัติและประโยชน์ในการใช้งาน

ไม่มีใครไม่รู้จัก สแตนเลส หรือบางคนก็เรียก สเตนเลส เป็นอีกหนึ่งสิ่งที่มักนำมาใช้งานในรูปแบบต่าง ๆ เช่น ส่วนประกอบเครื่องใช้ ส่วนประกอบในการสร้างบ้าน เป็นต้น จุดเด่นคือ ไม่เป็นสนิมนั่นเอง บทความนี้ KACHA จะพาไปทำความรู้จัก สแตนเลส คุณสมบัติ และการใช้งานต่าง ๆ จะมีอะไรบ้างนั้น ไปดู

สแตนเลส คือ?

สแตนเลส หรือเหล็กกล้าไร้สนิม (Stainless steel) คือ โลหะผสม (Alloy) มีส่วนประกอบหลัก คือ เหล็ก และโครเมียม อย่างน้อย 10.5% ของน้ำหนัก และต้องมีคาร์บอนน้อยกว่า 1.2% อาจมีการเติมสารชนิดอื่น ๆ เช่น นิเกิล แมงกานีส ทองแดง โมลิบดินั่ม อะลูมิเนียม เพื่อเพิ่มคุณสมบัติของสแตนเลสให้เหมาะกับการใช้งานแบบต่าง ๆ โดยคุณสมบัติหลักของสแตนเลสสตีล คือ ไม่เกิดสนิม ทนความชื้น ทนต่อการกัดกร่อนนั่นเอง

รู้จักกับ-สแตนเลส-สเตนเลส-02

สเตนเลส สามารถปรับปรุงคุณสมบัติในการต้านทานการกัดกร่อน และสมบัติอื่น ๆ ที่ต้องการ ให้สูงขึ้นได้โดยการเพิ่ม ส่วนผสมของโครเมียม และเพิ่ม ธาตุอื่น ๆ เช่น โมลิบดิบนัม นิกเกิล และไนโตรเจนเข้าไป สแตนเลส มีอยู่มากกว่า 60 ชนิด

ด้วยคุณสมบัติที่ไม่เหมือนใคร ยากต่อการขึ้นสนิมเมื่อเทียบกับโลหะ หรือวัสดุชนิดอื่น ๆ ค่าบำรุงรักษาต่ำ ง่ายต่อการเชื่อม และการขึ้นรูป ระยะเวลาการใช้งานคุ้มค่ากับราคา และสามารถนำกลับมาใช้ได้ใหม่ทั้งหมด ทำให้สแตนเลส เป็นโลหะที่ทรงคุณค่า คุณสมบัติ และประโยชน์ใช้สอยที่ไร้ขีดจำกัด

ประเภทของสแตนเลส มีอะไรบ้าง?

  • กลุ่มออสเตนิติก (Austenitic)

เป็นสเตนเลสที่แม่เหล็ดดูดไม่ติด มีส่วนผสมของโครเมียม 18% ยังมีนิเกิล ที่ช่วยเพิ่มความต้านทานการกัดกร่อนอีกด้วย นิยมใช้อย่างกว้างขวางมากที่สุด ในบรรดาสแตนเลสด้วยกัน ส่วนออสเตนิติกที่มีโครเมียมผสมอยู่สูง 20%-25% และนิกเกิล 1-20% จะสามารถทนการเกิดออกซิไดซ์ได้ที่อุณหภูมิสูง ซึ่งใช้ในส่วนประกอบของเตาหลอม ท่อนำความร้อน และแผ่นกันความาร้อนในเครื่องยนต์ จะเรียกว่า เหล็กกล้าไร้สนิม ชนิดทนความร้อน (Heat Resisting Steel)

  • กลุ่มเฟอร์ริติก (Ferritic)

เป็นสเตนเลสที่แม่เหล็กดูดติด มีส่วนผสมของคาร์บอนต่ำ และมีโครเมียมเป็นส่วนผสมหลัก ประมาณ 13% หรือ 17%

  • กลุ่มมาร์เทนซิติก (Martensitic)

เป็นสเตนเลสที่แม่เหล็กดูดติด มีโครเมียมผสมอยู่ 12% และมีส่วนผสมของคาร์บอนในระดับปานกลาง มักนำไปใช้ทำส้อม มีด เครื่องมือตัด และเครื่องมือวิศวกรอื่น ๆ มีคุณสมบัติเด่นในด้าน การต้านทานการสึกกร่อน และ ความแข็งแรงทนทาน

  • กลุ่มดูเพล็กซ์ (Duplex)

เป็นสเตนเลสที่แม่เหล็กดูดติด มีโครงสร้างผสมระหว่างเฟอร์ไรต์ และออสเตไนต์ มีโครเมียมผสมอยู่ประมาณ 18-28% และนิเกิล 4.5-8% มักถูกนำไปใช้งานกับงานที่มีคลอรีนสูงเพื่อป้องกันมิให้เกิดการกัด กร่อนแบบรูเข็ม และช่วยเพิ่มความต้านทานการกัดกร่อน ที่เป็นรอยร้าวจากแรงกดดัน

  • กลุ่มเหล็กกล้าชุบแข็งแบบตกผลึก (Precipitation Hardening Steel)

มีโครเมียมผสมอยู่ 17% และมีนิเกิล ทองแดง และไนโอเบียมผสมอยู่ด้วย สามารถชุบแข็งได้ในคราวเดียว เหมาะสำหรับทำแกน ปั้ม หัววาล์ว และส่วนประกอบของอากาศยาน และสแตนเลสที่นิยมใช้ทั่วไป คือ ออสเตนิก และเฟอร์ริติก

รู้จักกับ-สแตนเลส-สเตนเลส-03

เกรดของสแตนเลส มีอะไรบ้าง?

หลาย ๆ คนคงจะสงสัยว่า เกรดสแตนเลส ที่ใช้ในปัจจุบบันนั้น มีอะไรบ้าง ดังนี้

  • เบอร์ 304 – เป็นสแตนเลสสตีลพื้นฐาน ที่ใช้ในการตกแต่งเพื่อความสวยงาม ง่ายต่อการขึ้นรูป และป้องกันการเกิดสนิมได้เป็นอย่างดี
  • เบอร์ 304L – เป็นสแตนเลสสตีลเบอร์ 304 ที่ใช้คาร์บอนเป็นส่วนประกอบน้อยลงมา ใช้ในงานการเชื่อมอย่างกว้างขวาง
  • เบอร์ 316 – ถูกออกแบบให้มาป้องกันการเกิดสนิมได้เป็นอย่างดี ถูกใช้ในงานอุตสาหกรรมหนัก และสถานที่ใกล้ทะเล
  • เบอร์ 316L – เป็นสแตนเลสสตีลเบอร์ 316 ที่มีส่วนประกอบของคาร์บอนน้อยลงมา
  • เบอร์ 430 – เป็นสแตนเลสสตีล ที่ใช้โครเมี่ยมเป็นส่วนประกอบ 100% และมีโอกาสเกิดสนิมน้อยกว่าเบอร์ 300 นิยมใช้ตกแต่งภายใน

ผิวสำเร็จชนิดต่าง ๆ ของสแตนเลส มีอะไรบ้าง?

  • No.1 – ผิวขรุขระเล็กน้อย สีออกเทาด้าน เป็นผิวของท่อสแตนเลสด้านอุตสาหกรรม ผิวสแตนเลสฉากรีด และแผ่นสแตนเลสที่หนากว่า 3mm ขึ้นไป
  • 2D (No.2D) – ผิวเรียบ สีออกเทาเงินอ่อนลงเล็กน้อย เกิดจากการนำแผ่นสแตนเลสไปรีดเย็น อบอ่อน และกัดด้วยกรด มักไม่นิยมนำมาใช้งานเท่าผิวสแตนเลสอื่น ๆ
  • 2B (No.2B) – ผิวเรียบ สีออกเงินค่อนข้างเงา สะท้อนแสงได้ดี (แต่ไม่เงาเท่าผิว Mirror) เกิดจากการนำแผ่นไปรีดเย็น อบอ่อน และกัดกรด ก่อนนำไปรีดเบาด้วยลูกกลิ้งขัด เป็นพื้นผิวยอดนิยมจำพวกท่อสแตนเลสเงาเฟอร์นิเจอร์ และแผ่นสแตนเลสที่มีความหนาน้อยกว่า 3mm
  • BA (No.2BA) – ผิวเรียบ สีออกเงินและเงายิ่งขึ้น สะท้อนแสงได้ 50-55% (ยังไม่เงาเท่าผิว Mirror) คล้ายการผลิตแบบผิว 2B แต่นำไปผ่านกระบวนการขัดขึ้นเงาด้วยลูกกลิ้งขัดเป็นลำดับสุดท้าย
    ผิว BA คือ ผิวที่ดีที่สุดที่จะทำได้ด้วยกระบวนการ Mill finish (จบการผลิตด้วยการรีดกลึง) ซึ่งหลังจากนี้ จะต้องนำเข้าสู่กระบวนการ Polish finish (จบการผลิตด้วยการขัดผิว) เพื่อให้แผ่นสแตนเลสเป็นลวดลายที่ต้องการ หรือเพิ่มความเงาสะท้อนแสงให้มากขึ้นไปอีก
  • No.4 – ผิวเรียบมีลายขนแมวขนาดใหญ่ดูหยาบ สีออกเงินค่อนข้างเงา เกิดจากการนำสแตนเลสผิว 2B มาขัดด้วยกระดาษทรายเบอร์ 150-180
  • No.4 Hairline – ผิวเรียบมีลายขนแมวละเอียด เรียงตัวสวย สีออกเงินค่อนข้างเงา เป็นแบบพื้นผิวยอดนิยม เกิดจากการนำสแตนเลสผิว 2B มาขัดด้วยกระดาษทรายเบอร์ 180-300 หรือตามความเหมาะสม
  • Mirror (No.8 หรือ No.12) – ผิวเรียบ สีเงินและเงาที่สุดราวกับกระจกเงา เกิดจากการนำสแตนเลสผิว BA มาเข้ากระบวนการขัดละเอียดสูง ได้แก่ขัดด้วยกระดาษทรายเบอร์ 1000ขึ้นไป ตามด้วยการขัดด้วยขนสัตว์, ผงอลูมิเนียม, โครเมียมออกไซด์

ประโยชน์ของการใช้งานสแตนเลส

  • ทนทานต่อการกัดกร่อนได้ดี แข็งแรง ทนทาน สามารถนำมาใช้งานได้อย่างยาวนาน และคุ้มค่าที่สุด
  • เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้ทั้งหมด โดยไม่ก่อให้เกิดปัญหาตามมาภายหลัง
  • สามารถนำมาประกอบ หรือแปรรูปได้ง่าย เหมาะกับการแปรรูปทุกชนิด
  • ทนความร้อน และความเย็นได้ดี ทนไฟ นิยมนำมาใช้ในงานอุตสาหกรรมขนส่ง หรือปิโตรเคมีเป็นส่วนใหญ่
  • มีความปลอดภัยสูง และถูกสุขลักษณะ นิยมนำมาใช้ในโรงพยาบาล รวมถึงการนำมาใช้ในครัว เช่น หม้อเสตนเลส ช้อนสแตนเลส เป็นต้น
  • สแตนเลสจะไม่ดูดซึมรส หรือสารใด ๆ จึงไม่ก่อให้เกิดสารปนเปื้อน หรือเชื้อโรคติดมากับสแตนเลส
  • มีความสวยงาม เหมาะกับการนำมาใช้งานเพื่อเพิ่มความสวยงาม
รู้จักกับ-สแตนเลส-สเตนเลส-04

การเลือกใช้สแตนเลส

ก่อนเลือกซื้อสแตนเลสมาใช้งาน สิ่งที่ควรรู้ มีดังนี้

  • ความรู้เกี่ยวกับวัสดุ จะช่วยการตัดสินใจไม่เกิดปัญหาผิดพลาด และประหยัดราคา
  • ความรู้เรื่องเกรดของวัสดุ เลือกใช้เกรดวัสดุถูกต้อง ลดความเสี่ยง ช่วยให้ประหยัดจากการใช้วัสดุราคาแพงได้
  • ความรู้ในการออกแบบ การออกแบบที่ดี จะช่วยลดค่าใช้จ่ายในการประกอบได้
  • ความรู้ในการตกแต่งผิว การตกแต่งผิวทำให้ดู สวยงาม และมีราคาเพิ่มขึ้น
  • การประยุกต์ใช้ในงานตกแต่ง หรืองานเครื่องใช้ภายในบ้าน ใช้เป็นอุปกรณ์เครื่องใช้ในบ้าน จะช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซ่อมบำรุงได้
  • การใช้การวางแผนการผลิต  จะช่วย ประหยัดค่าใช้จ่าย และเพิ่มคุณภาพผลิตภัณฑ์ได้

จะเห็นได้ว่า การใช้งาน สแตนเลส ทั่วไป มักนำมาใช้งานอย่างกว้างขวางไม่ว่าจะเป็นอุปกรณ์เครื่องครัว เครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร เครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ หวังว่าบนความนี้ คงจะทำให้หลายคนเข้าใจ สเตนเลส ประเภทต่าง ๆ ไม่มากก็น้อย

บทความดี ๆ น่าอ่าน:

KACHA ผู้จัดจำหน่าย รอกโซ่ รอกโซ่มือสาว เครนยกของ และอุปกรณ์เสริมสำหรับงานช่าง ต่าง ๆ ราคาจับต้องได้ สินค้าคุณภาพ บริการหลังการขายที่ประทับใจ นอกจากนี้ บริษัทของเรา ยังมีบริการรับ สร้างโกดัง สร้างโรงงาน สร้างคลังสินค้าต่าง ๆ จากช่างมืออาชีพที่มีประสบการณ์ การันตีผ่านมาตรฐานก่อสร้าง และความปลอดภัยต่าง ๆ เข้าชมเว็บไซต์ www.kacha.co.th